دربارهی چربیهای خون
چربیهای خون به مولکولهای لیپیدی موجود در جریان خون گفته میشود که در دو
گروه عمدهی کلسترول و تریگلیسرید طبقه بندی میشوند. بدن انسان
به دریافت چربی از مواد غذایی نیاز دارد؛ زیرا یک منبع اصلی برای انرژی محسوب میشود. به علاوه چربی به جذب برخی ویتامینها و مواد معدنی در بدن انسان کمک میکند
و همچنین برای ساختن غشای سلولی، غلافهایی که اعصاب را احاطه میکنند(غلاف
میلین) و لخته شدن خون مورد نیاز است.
خوردن زیاد غذاهایی که حاوی چربیهای اشباع هستند میتواند به بالا بردن سطح کلسترول در خون منجر شود. اضافهی کلسترول ممکن
است در سطح عروق خونی رسوب کند که به آن ها پلاک کلسترول گفته میشود. این پلاک منجر به
سخت شدن رگهای بدن و ایجاد آترواسکلروزیس و بیماریهای قلبی و سکته میشود.
در نتیجه ارزیابی چربیهای خون با تشخیص ریسک بیماریهای قلبی و همچنین تصمیمگیری
در ارتباط با درمان فرد مرتبط است.
چه تستهایی برای بررسی چربی خون انجام میشوند؟
- کلسترول(Cholesterol): کلسترول خون یکی از مهمترین چربیها میباشد که به طور طبیعی
توسط بدن سنتز میشود. این چربی از دو منبع اصلی یکی به صورت اندوژن توسط کبد و
روده(90%)، دیگری به صورت اگزوژن توسط رژیم غذایی(10%) تامین میشود. کلسترول
موجود در مواد غذایی در محصولات حیوانی یافت میشود. این چربی در تولید و نگهداری
غشاء سلولها و انتقالات بین سلولی ضروری است ولی ازدیاد درمصرف آن، میتواند به
رگها و قلب ما آسیبهای جبرانناپذیری را وارد نماید. دو شکل اصلی از کلسترول
وجود دارد:
- HDL (لیپوپروتئین پرچگال): این نوع عموما به عنوان «کلسترول خوب» شناخته شده است. HDL دارای مقادیر بالایی پروتئین و مقادیر کمی کلسترول میباشد
که وظیفه این لیپوپروتئین برداشت کلسترول از خون و انتقال آن به کبد میباشد و
مانع تشکیل پلاکهای چربی در عروق میشود؛ هم چنین HDL از قلب محافظت میکند و مقادیر کم آن در خون میتواند
یکی از عوامل ایجاد بیماریهای قلبی باشد.
- LDL (لیپوپروتئین کم چگال): نوع دوم کلسترول در خون به عنوان «کلسترول بد» شناخته شده است. در حدود
70% از LDL توسط کبد برداشت میشود. مقدار کمی از LDL، که البته حائز اهمیت نیز میباشد، توسط ماکروفاژها
برداشت میشود که به دیوارهی شریانها مهاجرت کرده و سبب تجمع لایهی چربی در
دیوارهی رگها و ایجاد پلاک آترواسکلروزیس شده و احتمال ابتلا به بیماری عروق
کرونر (CHD) را بالا می برد.
- تریگلیسرید(Triglyceride): رایجترین نوع
چربی در بدن است. این چربی از طریق غذا وارد بدن میشود و علاوه بر این مقداری از
آن نیز در بدن ساخته میشود. مقادیر بالای تریگلیسرید میتواند خطر بروز حمله و
سکته قلبی را نسبت به افراد دارای مقادیر طبیعی آن، تا 4 برابر افزایش دهد.
- Apo A-1 و Apo B-100: آپو A-1 و آپو B-100 به ترتیب پروتئین اصلی در ساختار لیپوپروتئین HDL و LDL میباشد.
این تستها به عنوان مارکری جهت پیش بینی ریسک ابتلا به بیماریهای قبلی و عروق
محیطی کاربرد دارد. همچنین در تشخیص عارضههای دیگری همچون نارساییهای مزمن
کلیوی، بیماریهای عروق کرونر، افزایش و یا کاهش آلفالیپوپروتئینها در
خون(هایپرآلفا لیپوپروتئینمیا و هایپوآلفا لیپوپروتئینمیا) کاربرد دارد. این تست دارای حساسیت بالاتری در تشخیص ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی نسبت به
بقیهی لیپوپروتئینها میباشد.
چرا تستهای چربی خون
انجام میشود؟
اهمیت انجام تستهای مربوط به چربی خون در پیشگیری و یا درمان بیماریهای
مربوط به قلب و عروق میباشد که با بررسی و پیگیری میتوان از ایجاد سکته قلبی،
پلاکهای آترواسکلروزیس و بیماریهای دیگر مرتبط با قلب و عروق پیشگیری کرد.
چه شرایطی برای انجام تستهای چربی خون وجود دارد؟
1- بطور ایدهآل مراجع باید برای مدت 12 ساعت قبل از نمونهگیری ناشتا باشد. (مصرف
آب در این مدت بلامانع است)
در ضمن برای اطمینان از نتیجهی تست چربی خون، مراجع باید به مدت حداقل 2 هفته دارای
یک رژیم غذایی و وزنی متعادل باشد.
2- اگر سابقهی مصرف داروهای زیر را دارید و یا درصورت مصرف هرنوع داروی دیگر،
حتماً پذیرش را مطلع سازید:
آمیودارون، لووتیروکسین، لوودوپا،
سوتالول، اسبوتولول، وراپامیل، آمیلوراید، ترازوسین، انالاپریل، کورتیکواستروئیدها،
آندروژنها، دانازول، نافارلین، داروهای
ضدبارداری خوراکی، کاتکولآمینها، دیکلوفناک، ایبوپروفن، نئومایسین،
لوواستاتین، ایزوترتینوئین، اکسی متالون، فنوباربیتال، فنوتیازین، اسید آسکوربیک، نیاسین،
آمینوسالیسیلیک اسید، دی سولفیرام
3- نحوه قرارگیری بیمار بر نتایج تست
تاثیر دارد؛ چنانچه نمونه از بیماری که به مدت 20 دقیقه به پشت خوابیده است تهیه
شود مقادیر کمتری را نشان میدهد.
4 - مصرف الکل 72 ساعت پیش از انجام این آزمایش میتواند نتایج را به طور کاذب
افرایش دهد.
5- جهت انجام تست تری گلیسرید، Apo A-1 و Apo B-100 باید 24 ساعت قبل از انجام آزمایش از انجام ورزش
سنگین خودداری شود.
6- کشیدن سیگار، بارداری و کاهش وزن باعث ایجاد نتایج منفی کاذب در تست Apo A-1 میشود.
7- Apo A-1 و Apo B-100 جزء پروتئینهای فاز حاد هستند که در مواقع عفونت و
التهاب دربدن افزایش مییابند.
چه کسانی در گروه پرخطر قرار میگیرند؟
افرادی که سابقهی حملهی قلبی، دیابت، بیماری شریان کاروتید یا شریانهای
محیطی را دارند، در ردهی «بسیار پرخطر» قرار میگیرند. همچنین اگر دو یا تعداد
بیشتری از عوامل خطرساز زیر را نیز داشته باشند، در گروه پرخطر قرار میگیرند:
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- میزان پایین HDL
- سن بالاتر از 45 سال در مردان و بالاتر از 55 سال در زنان
چربی خون بالا در افراد چه علایمی دارد؟
1- احساس سنگینی، خستگی یا کوفتگی در
بدن
2- خواب آلودگی
3- احساس سوزش در کف پا بخصوص در شبها
4- احساس افزایش حرارت در نقاط مختلف بدن بهخصوص کف پا که معمولاً در شب تشدید
میشود.
5- سردرد بهصورت سنگینی سر
6- خشکی و یا تلخی دهان
7- سرگیجه و گاهی وزوز گوش
8- ورم و پف کردن صورت
9- افزایش تعریق بدن
10- تپش قلب بعد از مصرف غذاهای چرب
فرد با چربی خون بالا، میتواند تنها چند تا از علائم فوق را داشته باشد و
لزومی به داشتن همزمان همهی علایم نیست.
تغذیه و چربی خون
اقدامات درمانی بسیاری جهت پیشگیری و درمان چربی خون بالا وجود دارد. یکی از موثرترین
روشهای درمانی چربی خون، داشتن سبک زندگی سالم است. بنابراین این بیماری به راحتی
قابل درمان است و در صورتی که چربی خون کنترل شود، از بروز بسیاری از بیماریهای دیگر
جلوگیری میکند. غذاهایی که دارای چربی اشباع بالا هستند میتوانند بیشتر از غذاهایی با محتوی
کلسترول بالا، کلسترول خون را افزایش دهند. انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه به
مصرف کمتر از 200 میلیگرم کلسترول در روز را دارد.
غذاهای افزایش دهندهی چربی خون
|
غذاهای کاهش دهندهی چربی خون
|
قندهای ساده(قند و شکر)، پورهی سیبزمینی، شکلات، فست
فودها، لبنیات پرچرب، روغن نارگیل، روغن نخل یا خرما، کره کاکائو، شیرینیهای پر
شده با کاسترد یا پنیر، چیپس و پفک، خامه، گوشت پرچرب
|
پیاز، سیر، ذرت شیرین، لوبیا سبز، حبوبات، هویج، نان سبوسدار،
جو دو سر و غلات، انواع میوهها و سبزیجات، مغزها، ماهیهای سرشار از امگا 3،
چربیهای خوب مثل روغن زیتون، روغن آفتابگردان، روغن کتان، روغن سویا و...
|
انجام تستهای چربی خون در آزمایشگاه حسینی نسب
تستهای مربوط به چربی خون (Chol- TG- HDL- LDL) در این آزمایشگاه توسط دستگاه تمام اتوماتیک Mindray BS380 با روش photometry- fixed
time and point turbidmetery انجام میشود. این دستگاه قابلیت انجام حداقل 300 تست
در ساعت را دارد در نتیجه دارای سرعت بالایی نسبت به دستگاههای مشابه میباشد.
نتایج حاصل ازاین دستگاه دارای دقت و صحت بالایی میباشد که میتوان با
اطمینان خاطر به نتایج حاصل از آن اعتماد کرد.
منابع:
کتاب:
Henry's clinical Diagnosis and Management by laboratory Methods. Richard M