ویروس پاپیلومای انسانی

 

پاپیلوما ویروس، از ویروس‌های دارای DNA دو رشته ای (dsDNA) است که هم هسته و هم سیتوپلاسم را در سلول‌های سنگفرشی سطحی درگیر می‌کند و باعث ایجاد تغییرات ساختاری و مورفولوژیکی در این سلول‌ها و تولید تومورهای غیر سرطانی پوستی می‌شود. به تومورهای غیر سرطانی پوست پاپیلوما گفته می‌شود و به همین علت به این ویروس "پاپیلوما ویروس" نامیده شود.

 ویروس‌های پاپیلومای انسانی شامل حدود 150 ویروس مرتبط به هم هستند که به هر کدام یک تیپ اطلاق می‌شود و به هر تیپ یک عدد نسبت داده می‌شود. حدود 75 درصد از این ویروس‌ها فقط بر روی پوست رشد می‌کنند که این ویروس‌ها را پوستی (cutaneous) و 25 درصد مابقی (حدودا 40 تیپ) را که در سطوح موکوسی رشد می‌نمایند را موکوسی (Mucosal) یا تناسلی (genital) می‌نامند. تیپ‌های پوستی می‌توانند در قسمت‌های مختلف بدن از جمله لب‌ها باعث ایجاد زگیل (توده غیرطبیعی و غیر سرطانی بر روی پوست) شوند و انواع موکوسی آن ها هم می‌توانند زگیل‌های تناسلی و انواعی از سرطان‌ها‌ (از جمله سرطان دهانه رحم) را ایجاد نمایند. این ویروس‌ها شایع ترین عامل عفونت منتقله از طریق جنسی می‌باشند.

اکثر افرادی که به این ویروس آلوده هستند از این موضوع بی‌اطلاع اند؛ زیرا در بدن آنها علائم یا مشکلات بالینی ایجاد نمی‌شود و اغلب ظرف مدت دو سال به‌طور خودبه‌خود بهبود می‌یابند. اما گاهی اوقات عفونت با HPV پایدار می‌ماند و باعث ایجاد مشکلاتی چون بروز زگیل تناسلی و سرطان خواهد شد. البته ممکن است عفونت حین زایمان به فرزند منتقل شود که در این موارد، بچه به پاپیلوماتوز تنفسی راجعه (Recurrent respiratory papillomatosis) مبتلا می‌شود.

شیوع پاپیلوما ویروس انسانی

مرکز آمار بیماری‌ها (CDC) تخمین زده است که در آمریکا سالانه 14 میلیون نفر جدید به این ویروس آلوده خواهند شد و تقریبا هر فردی که دارای ارتباط جنسی است، در طول زندگی خود حداقل به یکی از تیپ‌های بیماری آلوده شده است. سالانه حدود 17500 زن و 9300 مرد در آمریکا به سرطان ناشی از HPV مبتلا می‌شوند. تا به امروز در ایران در مورد شیوع آلودگی و سرطان ناشی از ویروس پاپیلوما به صورت رسمی آماری که بتوان به صورت قطعی به آن استناد کرد، گزارش نشده است.

تیپ‌های «کم‌خطر» HPVهای تناسلی از جمله تیپ 11 و 6 می‌توانند باعث ایجاد زگیل یا ضایعات تناسلی شوند؛ در حالی‌که احتمال ایجاد سرطان توسط برخی از انواع HPV های تناسلی (تیپ‌های پرخطر) بیشتر است. عموما تمام سرطان‌های گردن رحم در اثر عفونت HPV ایجاد می‌شود و در این میان تقریباً 70 درصد این سرطان ها از دو تیپ 18 و 16 ناشی می‌شود. تیپ‌های 45 و 31 هم در گروه پر خطر هستند و حدود 10- 5 درصد از سرطان های سرویکس (دهانه رحم) را باعث می‌شوند.

علائم 

زگیل تناسلی به صورت برجستگی‌های کوچک مجزا یا چند برجستگی متصل به هم در نواحی تناسلی ایجاد می‌شود. زگیل می‌تواند کوچک، بزرگ، برجسته، مسطح یا شبیه گل کلم باشد. معمولاً طی چند هفته تا چند ماه پس از تماس جنسی با فرد مبتلا، در بدن شخص رشد می‌کند. در صورت عدم درمان زگیل، سه حالت رخ می‌دهد؛ یا خود به خود حذف می‌شود یا بدون تغییر می‌ماند و یا در اندازه و تعداد افزایش پیدا می‌کند.

سرطان سرویکس(دهانه رحم) دومین سرطان شایع در میان زنان جهان است. سالانه 275 هزار زن به علت ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. عامل حدود 7/99 درصد از این سرطانHPV می باشد و از طرفی آلودگی با تیپ‌های پرخطر این ویروس هیچ علایم بالینی خاصی ندارد و از آن‌جایی‌که فرد از آلودگی بدن خود اطلاعی ندارد زمان کافی برای سرطان‌زایی به ویروس داده می‌شود و در مراحل پیشرفته، سرطان سرویکس بسیار سخت درمان می‌شود. لذا مهم‌ترین مسئله در کنترل سرطان سرویکس، غربالگری منظم کلیه خانم‌های واجد شرایط می‌باشد.

دوره نهفتگی(دوره کمون) ویروس چقدر است؟

دوره نهفتگی یعنی فاصله زمانی بین تماس با ویروس و ظهور زگیل در ناحیه تناسلی فرد و این زمان برای زگیل تناسلی بین 3 هفته تا دوسال است؛ یعنی اگر فردی با شخصی که زگیل تناسلی دارد، تماس جنسی داشته باشد ممکن است تا دوسال بعد علائمی از زگیل پیدا نکند.

‏آیا زگیل تناسلی میتواند مقعد را هم درگیر کند؟

 ‏بله. زگیل هم از راه انتشار مستقیم (با دست یا با وسیله اصلاح) و هم از راه تماس جنسی مقعدی می‌تواند به این ناحیه نیز سرایت کند.

آیا زگیل تناسلی همیشه از راه جنسی منتقل می گردد؟

 ‏خیر. خصوصا در بچه‌ها و گاها در بالغین، زگیل  می‌تواند از جاهای دیگر بدن مثل دست و پا به ناحیه تناسلی منتقل گردد. ‏بچه هایی که از مادران مبتلا، طی زایمان واژینال به دنیا آمده‌اند ممکن است طی دو سال بعد دچار زگیل شوند.

ریسک فاکتورها (عوامل خطرساز) و پیشگیری

بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) و جمعیت سرطان آمریکا عوامل خطرساز برای یک خانم شامل:

واکسیناسیون

 ‏چند قانون کلی برای واکسیناسیون وجود دارد که عبارتند از:

1. تا کنون سه نوع واکسن برای این بیماری تهیه شده است که به ترتیب دو، چهار و نُه ظرفیتی هستند. هرچه واکسن با ظرفیت بالاتر تزریق گردد در برابر ویروس‌های بیشتری حفاظت ایجاد می‌شود. در ایران در حال حاضر واکسن چهار ظرفیتی (به نام گارداسیل) موجود است که می‌تواند برای بیش از 90درصد زگیل‌های تناسلی موجود در جامعه حفاظت ایجاد کند.
2. واکسن را در بالغین (چه زن چه مرد) در هر سنی می‌توان تزریق کرد ولی طبق پروتکل‌های موجود بهترین سن در دختران و پسران 11 الی 12 سالگی است ولی اگر در این سنین واکسیناسیون انجام نشد در پسران تا 26 سالگی و در دختران تا 21 سالگی می توان آن را انجام داد. در سنین بالاتر نیز واکسیناسیون دارای اثر است و فعلا در پروتکل های معتبر توصیه به انجام آن نیست ولی در عین حال ممانعتی هم ندارد.
3.  واکسن عضلانی در سه نوبت تزریق می گردد. زمان صفر، 2 ماه و 6 ماه زمان‌هایی است که تزریق باید انجام شود. اگر به هر دلیلی یک دوز از واکسن فراموش شد آن را در هر زمانی که فرد به یادش آمد، می‌توان تزریق نمود.
4. این واکسن ویروس زنده نیست و تزریق آن در بیماران نقص ایمنی مشکلی ایجاد نمی کند. ولی به دلیل اطلاعات ناکافی توصیه می‌شود در دوران بارداری استفاده نشود اما از آنجایی که در شیر مادر ترشح نمی‌شود مصرف آن در دوران شیر دهی بلامانع است.
5. بهتر است واکسن قبل از هرگونه تماس جنسی تزریق شود ولی به هر حال تماس جنسی ممنوعیتی برای تزریق واکسن نیست.

غربالگری

برای غربالگری خانم‌ها در آمریکا از دو نوع تست استفاده می‌شود:

غربالگری زنان آمریکایی از سن 21 سالگی و هر سه سال یک بار انجام می‌گیرد. از 21 تا 29سالگی نیازی به co-Testing نیست بلکه پزشک ابتدا تست پاپ اسمیر را برای فرد درخواست داده و در صورت مثبت بودن نتیجه، تست HPV درخواست داده می‌شود. از سن 30 تا 65 سال تست پاپ و تست HPV به صورت co-Testing هر پنج سال یک بار انجام می‌گیرد. در سایر کشورهای پیشرفته نیز غربالگری تیپ‌های پر خطر این ویروس برای تمامی خانم‌ها از سن خاصی به صورت روتین انجام می‌گیرد، این در حالی است که در کشورهای در حال توسعه فقط زمانی که پزشک به سرطان دهانه رحم مشکوک باشد این تست انجام می‌ شود. در صورت ابتلای فرد به این سرطان درمان آن سخت و احتمال انتقال سرطان به بخش‌های دیگر بدن نیز وجود دارد. این در حالی است که تشخیص زود هنگام آلودگی به HPV و درمان آن از ابتلا به سرطان جلوگیری می‌کند.

www.cancer.org

www.breastcancer.org

www.cancer.gov