ایمونوفنوتیپینگ با فلوسایتومتری، یک روش آزمایشگاهی است که وجود یا عدم وجود نشانگرهای گلبول سفید (WBC) به نام آنتی ژن را تشخیص می‌دهد. این آنتی‌ژن‌ها ساختارهای پروتئینی هستند که روی WBC یا درون آنها یافت می شوند. گروه‌بندی‌های خاصی از این آنتی‌ژن‌ها معمولاً روی سطح یا درون سلول‌های WBC وجود دارند و منحصر به انواع سلولها و مراحل بلوغ سلولی هستند. علاوه بر این، الگوهای خاصی از آنتی ژن‌ها روی سلول‌های غیرطبیعی که در لوسمی‌ها و لنفوم‌ها دیده می‌شوند، وجود دارد. ایمونوفنوتایپ با فلوسیتومتری در کمک به تشخیص، طبقه بندی، درمان و تعیین پیش آگهی این سرطان‌های سلول خونی مفید است. لوسمی‌ها و لنفوم‌ها توسط یک گلبول سفید غیر طبیعی که شروع به تقسیم غیرقابل کنترل می‌کند و کپی های متعددی از خود می سازد (کلون) ایجاد می‌شوند.
کاربرد
از روش ایمونوفنوتیپ با فلوسایتومتری برای کمک به تشخیص و طبقه‌بندی سرطان‌های سلول‌های خونی (لوسمی‌ها و لنفوم‌ها) و کمک به راهنمایی درمان آنها و همچنین پیگیری شمارش کامل خون (CBC) و افتراق WBC که نشان‌دهنده افزایش تعداد لنفوسیت‌ها یا وجود سلول‌های خونی نابالغ یا سایر سلول‌های غیر طبیعی است ، استفاده می‌شود.
به صورت تخصصی‌تر، ممکن است از این روش در موارد زیر نیز استفاده شود:
- پیش بینی میزان پیشروی سرطان
- پیش بینی پاسخ به درمان سرطان
- تعیین اثر درمان در سرطان خون یا لنفوم
- تعیین میزان باقی‌مانده‌ی بیماری پس از درمان
- بررسی بازگشت بیماری پس از درمان
چه موقع درخواست داده می شود؟
ایمونوفنوتایپینگ با فلوسایتومتری ممکن است در شرایطی که به طور معمول در خون دیده نمی شوند از جمله تعداد افزایش تعداد لنفوسیت‌ها یا گاهی اوقات افزایش انواع دیگری از گلبول‌های سفید خون، کم خونی، کاهش تعداد پلاکت‌ها یا گلبول‌های سفید نابالغ و در صورت بروز علائم و نشانه‌های سرطان خون و لنفوم درخواست شود.
نمونه‌هایی از علائم و نشانه‌های سرطان سلول‌های خونی عبارتند از:
- احساس خستگی یا ضعف
- کاهش وزن یا اشتها بدون دلیل
- تنگی نفس در طی فعالیت بدنی طبیعی
- پوست رنگ پریده
- خونریزی یا کبودی
- تب
- درد استخوان و مفصل
- بزرگ شدن غدد لنفاوی، طحال، کبد، کلیه‌ها یا بیضه ها
- سردرد
- استفراغ
- عرق شبانه
همچنین ممکن است بعد از معالجه لوسمی یا لنفوم این آزمایش انجام شود.
نتیجه این تست چه چیزی را نشان می‌دهد؟
نشانگرهایی(آنتی‌ژن‌ها) که بر روی سلولها وجود دارند و در این روش شناسایی می‌شوند، به شناسایی سلول‌های موجود کمک می‌کنند. یک سلول طبیعی الگویی از آنتی‌ژن‌ها را نشان می‌دهد که با نوع و بلوغ سلول ارتباط دارد نتایج حاصل از این آزمایش با الگوی آنتی‌ژن‌های سلول‌های «طبیعی» و «غیرطبیعی» مقایسه می‌شود همچنین پزشک این نتایج را با سابقه بالینی، معاینه فیزیکی، علائم و نشانه‌ها و همچنین تمام تست‌های آزمایشگاهی برای کمک به تشخیص در نظر می‌گیرد.
به عنوان مثال:
- خون کودک یا بزرگسال به طور معمول حاوی لنفوسیت‌های B بالغ است، اما سلول‌های لنفوسیت B نابالغ در گردش خون به طور معمول وجود ندارند.
- هر دو سلول B بالغ و نابالغ به طور معمول برای نشانگر CD19 مثبت هستند.
- CD20 نشانگر بلوغ و CD34 نشانگر عدم بلوغ است، از آن‌جایی که این دو نشانگر به طور معمول با هم بیان نمی‌شوند، سلول‌های B بالغ به طور معمول دارای نشانگر CD20 اما فاقد CD34 هستند.
حال، اگر یک فرد بالغ تعداد کمی سلول B بالغ داشته باشد اما تعداد زیادی سلول B نابالغ نیز داشته باشد که برای CD19 مثبت هستند (به یاد داشته باشید، CD19 نشانگر سلول B است) و همچنین برای CD34 و CD20 نیز مثبت است که این حالت بیانگر آن است که این سلولها هر دو نابالغ و غیر طبیعی اند، بنابراین فرد مبتلا به لوسمی سلول B نابالغ است که به عنوان لوسمی لنفوبلاستیک B شناخته می‌شود.
ایمونوفنوتیپ غیرطبیعی معمولاً در موارد زیر وجود دارد:
- سرطان خون حاد میلوئیدی
- سرطان خون حاد لنفوبلاستیک (ALL)
- سرطان خون لنفوسیتی مزمن (CLL)
- لنفوم های غیر هوچکین سلول B و سلول T
- مولتیپل میلوما
بر چه اساس نوع نمونه (خون ، مغز استخوان یا بافت) را برای آزمایش انتخاب می‌شود؟
نوع نمونه مورد آزمایش به پزشک معالج بستگی دارد و باید بتواند در تشخیص سرطان مفید باشد. اگر سلول‌های غیرطبیعی در جریان خون وجود داشته باشند ، معمولاً از نمونه خون برای روش ایمونوفنوتایپ سیتومتری استفاده می شود زیرا دستیابی به آن آسان است و از سایر روش‌های جمع آوری کمتر تهاجمی است. با این حال، برای سلول‌های لنفوم ممکن است نتوان از نمونه‌ی خون استفاده کرد بنابراین ممکن است به تکنیک‌های دیگر جمع آوری نیاز باشد.
منبع
https://www.testing.com