چکاپ و آزمایش های مربوط به آن
منظور از آزمایشهای دورهای یا چک آپ چیست؟
چکآپ در علم پزشکی به معنای تعیین سطح پایه سلامت هر فرد و انجام کلیه
معاینات و آزمایشهای لازم بر حسب سن و جنس جهت بررسی وجود بیماریهایی است که
هنوز علامت دار نشدهاند و یا دارای علائم خفیف و نامشخصی میباشند.
دلیل انجام آزمایشات دورهای چیست؟
در علم پزشکی بیماریهای مهمی وجود دارند که علائم خود را بسیار دیر و در مراحل انتهایی بیماری بروز میدهند به گونهای که فرد زمانی متوجه بیماری خود میشود که فرصت زیاد و مغتنمی را
برای درمان از دست داده است. این در حالی است که در این بیماریها تشخیص زودرس و درمان
سریع، رمز موفقیت در بهبود بیمار است به گونهای که هر چه این تشخیص و درمان به
تأخیر بیافتد، احتمال بهبود بیمار حتی با وجود درمان، کمتر خواهد شد (مانند بسیاری
از سرطانها).
بنابراین یکی از فواید چکآپ،
تشخیص زودرس و درمان هر چه بهتر و سریعتر بیماری است. از طرف دیگر در بسیاری از بیماریها تشخیص زودرس بیماری و
شروع اقدامات درمانی مانع پیشرفت بیماری به مراحل انتهایی خواهد شد به گونهای که
تاثیر این پیشگیری بسیار بیشتر و کم هزینهتر از درمان در مراحل انتهایی میباشد؛
به عنوان مثال تشخیص کمکاری غده تیروئید در نوزادان و درمان به موقع آن از عقب
ماندگی ذهنی کودک جلوگیری میکند. همچنین تشخیص زود هنگام افزایش چربیهای خون
باعث کنترل آن و عدم بروز گرفتگی عروق و سکتههای قلبی و مغزی میشود.
چکآپ شامل چه آزمایشهایی میشود؟
انجام آزمایشات مربوط به چکآپ
در گروههای مختلف سنی و همچنین در دو جنس زن و مرد متفاوت است.
- کمکاری
مادرزادی تیروئید (هایپوتیروئیدی مادرزادی)
- رشد مادرزادی بیش از حد قشر غدد فوق کلیوی
آزمایشهای لازم برای
دوران کودکی (2-12 سال):
- شمارش سلولهای خونی (CBC) و اندازهگیری
هموگلوبین برای تعیین کمخونی
- در صورتی که پزشک در بررسیهای خود به مورد خاصی برخورد کند، برای او آزمایشات
تکمیلی دیگری را درخواست مینماید.
آزمایشهای لازم برای دوران جوانی و میانسالی:
- بررسی دورهای و انجام آزمایشهای منظم پزشکی
آزمایشهای ویژه
بانوان:
- پاپ اسمیر و
تست HPV:
زنانی که از لحاظ جنسی فعال بوده و سنشان بالاتر از 21 سال میباشد میبایست هر
2-1 سال یکبار این تست را برای تشخیص زود هنگام سرطان دهانه رحم انجام دهند.
- ماموگرافی: زنان 39- 20
سال میبایست هر 2 سال یک بار و زنان بالای 40 سال، سالی یک بار سینههای خود را
برای تشخیص زود هنگام سرطان سینه مورد آزمایش قرار دهند.
- تست پوکی
استخوان: پس از یائسگی و یا در سن 60 سالگی حتما تست تراکم استخوان باید انجام شود. همچنین آزمایشات بررسی سطوح ویتامین D و کلسیم باید
به صورت دورهای چک شود.
آزمایشهای ویژه آقایان:
- تست بررسی سرطان
پروستات: این تست سالی یک
مرتبه از سن 50 سالگی به بعد باید انجام شود.
آزمایشهای لازم برای
هر دو جنس:
- کلسترول: از سن 20 سالگی به بعد حداقل هر 5 سال یک
بار چک شود.
- فشار خون: هر 2 سال یکبار چک شود.
- قند خون: از
سن 40 سالگی به بعد هر 3 سال یکبار چک شود.
- سرطان روده
بزرگ: از سن 50 سالگی به بعد حتما این تست بهطور مرتب انجام شود.
- بیماریهای آمیزشی:
افرادی که دارای رابطهی جنسی پرخطر بودهاند حتما باید آزمایشهای مربوطه را
انجام دهند.
- آب مروارید و
گلوکوما: از سن 40 سالگی به بعد فشار و سلامتی چشمها باید بهطور مرتب چک شود.
- سلامتی لثه و
دندانها: هر 6 ماه یکبار
حتما به دندانپزشک مراجعه شود.
- بهتر است وزن
بدن هر 6ماه یکبار چک شود. نسبت به ضایعات
و تغییر رنگ پوست بدن حساس باشید؛ همچنین تودههای غیرطبیعی و زخمهایی که نسبت
به بهبودی مقاوم میباشند را نادیده نگیرید چون ممکن است علایم سرطان باشند.
آزمایشهای لازم پیش از بارداری:
- آزمایش HIV برای اطمینان از عدم ابتلا به ایدز
- آزمایش VDRL برای اطمینان از عدم ابتلا به سیفلیس
- آزمایش مربوط به سرخچه و هپاتیت B
آزمایشهای لازم حین بارداری:
- تست غربالگری سه ماهه اول بارداری (دبل مارکر): این آزمایش از هفته 11 تا اواخر هفته ی 13 و 6 روز
قابل انجام است و جهت رسم نمودار NT رعایت این هفته الزامیست. این تست
برای غربالگری بیماریهای ژنتیکی نظیر سندرم داون انجام میگیرد.
- تست غربالگری سه ماهه دوم بارداری (کواد مارکر): این آزمایش
از 14 تا 22 هفتگی
قابل انجام است اما بهترین زمان برای دریافت نتیجه ی مطلوب 15 هفته و 2 روز
تا 18 هفتگی میباشد. این تست نیز برای
غربالگری سندرم داون انجام میگیرد.
- غربالگری دیابت حاملگی: بهترین زمان برای انجام این آزمایش هفتههای 24-28
حاملگی است؛ اما در مورد زنان باردار در معرض خطر یعنی کسانی که BMI>29، سابقهی مردهزایی، حداقل دوبار سقط خود به خودی، تولد نوزاد با وزن مساوی یا بیشتر از 4
کیلوگرم، سابقه فامیلی دیابت دارند، توصیه میشود که در هنگام اولین مراجعه پیش از
هفته 24 و یا حداکثر بین هفته ی 24 تا 28 حاملگی حتما از نظر دیابت مورد بررسی
قرار گیرند.
- غربالگری عفونتهای واژن: در برخی از زنان باردار میکروبهای ریزی در محیط
واژن رشد میکنند که میتوانند منجر به عفونت کیسه جنین و پارگی زودرس آن شوند. با
انجام معاینهی سادهی واژن و فرستادن نمونه ترشحات واژن به آزمایشگاه، میتوان
سریعا این وضعیت را تشخیص داد.
- غربالگری مجدد برای آنتیبادیهای Rh: تمام زنان باردار Rh منفی که در
ابتدای بارداری آمپول روگام دریافت نکردهاند، باید بین هفتههای 26-28 حاملگی
مورد آزمایش مجدد قرار گیرند.
- آزمایش کامل ادرار: برای بررسی عفونت ادراری و مقادیر بالای پروتئین در ادرار
- شمارش سلولهای خونی (CBC) و اندازهگیری
هموگلوبین برای تعیین کمخونی
منابع