تلفن تماس: 33239072-087
 تیروئید
درباره غده تیروئید

غده تیروئید بزرگترین غده‌ی درون ریز بدن است که دو هورمون مهم یددار، T3 و Tرا ترشح می‌کند. به علاوه هورمون TSH(هورمون محرک هورمون‌های تیروئیدی) نیز وجود دارد که به دنبال کاهش سطح خونی هورمون‌های تیروئیدی، میزان ترشح آن افزایش می‌یابد. هورمون‌های تیروئیدی برای فعالیت تقریبا تمامی بافت‌های بدن مهم هستند. این هورمون‌ها در تنظیم تولید حرارت و تنظیم متابولیسم قندها و چربی‌ها نقش دارند و برای رشد اسکلتی، نمو جنینی، نمو عصبی و عملکرد دستگاه تناسلی مورد نیاز می‌باشند. بیماری‌های تیروئیدی جزء شایع‌ترین اختلالات هورمونی هستند و امروزه انجام آزمایش‌های مربوط به تیروئید در آزمایشگاه‌های بالینی متداول می‌باشد.

چرا تست‌های تیروئیدی انجام می‌شوند؟

هدف از انجام این تست‌ها، بررسی کارکرد غده ی تیروئید است و به‌طور عموم برای تشخیص و کمک به پیدا شدن علت اختلالات تیروئیدی مثل پرکاری تیروئید(هایپرتیروئیدیسم) و کم‌کاری تیروئید(هایپوتیروئیدیسم) و... می‌باشد.

 

علل تیروئیدی مراجعه بیماران به کلینیک

 پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم)

فعالیت بیش ازحد هورمون‌های تیروئیدی

کم‌کاری تیروئید (هایپوتیروئیدیسم)

فعالیت کمتر ازحد طبیعی هورمون‌های تیروئیدی

گواتر (بزرگی غده تیروئید)

به دلیل مقادیر بالای TSH یا ترکیبی با فعالیت مشابه به مدت طولانی

 ندول تیروئیدی

بزرگی حاصل از یک سرطان خوش‌خیم یا بدخیم

حالات خاص

 بارداری


 

علایم ونشانه‌ها

کم‌کاری تیروئید در ابتدای نوزادی

کم‌کاری تیروئید

پرکاری تیروئید

 زردی طولانی مدت، اِدِم   در  صورت و بدن، وزن زمان   تولد بیش از چهار   کیلوگرم،  کم اشتهایی و   شیر نخوردن به میزان   کافی، کاهش درجه   حرارت  بدن، یبوست،   قطعی تنفس، نفس   صدادار

 خستگی، ضعف، خشکی   پوست، احساس سرما،   ریزش مو، اشکال در تمرکز   و  ضعف حافظه، یبوست،   افزایش وزن همراه با   کاهش  اشتها، تنگی   نفس،  درد و تورم مفاصل،   صدای خشن، اختلال   شنوایی، صورت پف آلود،   منوراژی (خونریزی‌های   شدید ماهیانه)، پارستزی   (احساس گزگز، مورمور یا   داغ شدن پوست)

 عدم تحمل گرما و   تعریق،  تپش قلب،   ضعف  و خستگی،   کاهش وزن همراه با   افزایش اشتها، اسهال،   پلی اوری، بیش فعالی   و  تحریک پذیری،   تاکیکاردی (بیشتر شدن   تعداد ضربان قلب)،   الیگومنوره (تعداد کم   دفعات قاعدگی)

 

 

 

چه تست‌های خونی برای بررسی عملکرد غده‌ی تیروئید انجام می‌شود؟

تست TSH: حساس‌ترین آزمایش غربالگری برای تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی تیروئید است. در هایپوتیروئیدیسم، TSH افزایش و در هایپرتیروئیدیسم کاهش می‌یابد. نتیجه‌ی غیر طبیعی این تست نیازمند انجام یک یا چند تست بیشتر برای پیدا کردن علت مشکل است.

تست T4 :  دومین تست بعد از TSH است که به دو فرم آزاد (FT4) و متصل به پروتئین (T4) وجود دارد.

کاهش سطح هر دو فرم (FT4 و T4 ) در کم‌کاری تیروئید دیده می‌شود. البته در حالت خاص در صورت استفاده از داروهای کورتیکواستروئید برای درمان تنگی‌نفس، التهاب مفاصل، عارضه‌های پوستی و...، سطح پروتئین اتصالی پایین آمده و در نتیجه در این افراد سطح T4 تام سرم ممکن است پایین باشد ولی به عنوان هایپوتیروئیدیسم شناخته نشوند.  

افزایش سطح هر دو فرم (FT4 و T4 ) در پرکاری تیروئید دیده می‌شود. در حالت خاص زنان باردار و زنانی که از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند، سطح پروتئین‌های اتصالی در خون آن‌ها بالا بوده و به همین علت با وجود بالا بودن سطح  T4 تام سرم، ممکن است به عنوان هایپرتیروئیدیسم شناخته نشوند.

تست  T3: اگر پزشک به هایپرتیروئیدیسم در فردی با سطح FT4 نرمال مشکوک شود، تست T3 برای تایید این وضعیت می‌تواند مفید باشد.

 این تست برای تشخیص هایپوتیروئیدیسم مناسب نیست؛ زیرا سطح آن تا زمان حاد شدن کم‌کاری تیروئید کاهش پیدا نمی‌کند.  

تستTUptake: تست تکمیلی تخصصی جهت اندازه گیری غیر مستقیم پروتئین متصل شونده به تیروکسین در پلاسما می‌باشد. 

موارد کاهش این تست در بارداری، سطح بالای استروژن و هپاتیت حاد دیده می‌شود.

موارد افزایش این تست در استفاده از هورمون‌های آنابولیک و گلوکوکورتیکوئیدها، سندرم نفروتیک و کمبود ژنتیکی TBG وجود دارد.              

تست TSI (ایمنو گلوبولین محرک تیروئید): این تست برای سنجش اتو آنتی بادی‌ها ،در تشخیص بیماری خودایمنی گریوز، به کار می‌رود.  

تست Anti TPO (تیروئید پراکسیداز آنتی بادی): این تست نیز برای سنجش اتو آنتی بادی‌ها، در تشخیص بیماری خود ایمنی هاشیموتو، کاربرد دارد. TPO آنزیمی است که در غده‌ی تیروئید وجود دارد و نقش اساسی در تولید هورمون‌های تیروئیدی دارد. در آزمایش  Anti TPO، به دنبال آنتی بادی خودایمن برضد TPO در خون هستیم که اگر این آنتی‌بادی در خون حضور داشته باشد، در اکثر مواقع دلیل بر بیماری خود ایمنی می‌باشد.

این آزمایش معمولا با آزمایش آنتی‌بادی ضد تیروگلوبولین انجام می‌شود که اختصاصیت و حساسیت را بسیار افزایش می‌دهد.

آزمایش‌های سنجش آنتی بادی (مانند  Anti TPO و TSI) نیاز به ناشتایی ندارند.

نوسانات نتایج پانل تیروئید طی نمونه‌برداری‌های مکرر عمدتاً تحت تاثیرعوامل زیر قرار می‌گیرد:

  • نوسانات بیولوژیک هورمون‌های تیروئیدی - این نوسانات شامل حالت‌های مختلف فرد از جمله بارداری و... می‌باشد؛ به عنوان مثال سطح T3 و T4 در دوران بارداری افزایش می‌یابد.
  • سندرم یا بیماری‌های غیر تیروئیدی
  • مصرف دارو
  • فعالیت فیزیکی
  • سیرکادین سیکل - در سیکل شبانه‌روزی، غلظت TSH در ساعات نیمه شب پیک ماکزیمم و در ساعات عصر پیک مینیمم را داراست.

اهمیت بررسی هورمون‌های تیروئیدی در نوزادان:   

 

شیوع هایپوتیروئیدیسم در نوزادان، 1 در هر 3000 تا 5000 تولد تخمین زده شده است. تشخیص کم‌کاری تیروئید در زمان نوزادی دارای اهمیت زیادی در جلوگیری از عقب ماندگی ذهنی ناشی از کمبود هورمون‌های تیروئیدی می‌باشد. در نوزادان، اندازه گیری TSH و T4 حائز اهمیت است که این کار از طریق لکه خون خشک شده از پاشنه‌ی پای نوزاد یا سرم بندناف انجام می‌شود.

در نوزادان، اندازه‌گیری T4 به تنهایی منجر به تشخیص نادرست کم‌کاری تیروئید می‌شود. دلیل این امر سطح پایین T4 در نوزادان نارس و هم‌چنین نوزادان مبتلا به کمبود مادرزادی تیروکسین بایندینگ گلوبولین (TBG) می‌باشد. حدود 15% از کودکانی که اختلالات اولیه تیروئید دارند، هایپوتیروئیدی جبران شده دارند؛ به عبارت دیگر T4 سرمی آن‌ها در محدوده‌ی مرجع بوده اما مقدار TSH آن‌ها افزایش یافته است.

موارد مثبت کاذب تست غربالگری

  • نارس بودن نوزاد
  •  استرس بالای نوزاد در حین زایمان
  • کمبود مادرزادی تیروکسین بایندینگ گلوبولین (TBG) 
  • زمان ایده‌آل برای نمونه‌گیری 24 ساعت پس از شروع تغذیه پروتئینی نوزاد با شیر یا 3 الی 6 روز پس از تولد می‌باشد.   
  • توصیه می‌شود در نوزادان نارس و نوزادانی که وزن موقع تولد خیلی پایینی دارند، غربالگری اضافی در 2یا 4 تا 6 هفتگی برای هایپوتیروئیدی با شروع دیررس و گذرا صورت گیرد. 

چه شرایطی برای انجام تست‌های تیروئیدی وجود دارد؟

  • در انجام تست‌های تیروئیدی بهتر است به صورت ناشتا و در صبح زود مراجعه نمائید؛ هم‌چنین اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید حتما آن را به پذیرش آزمایشگاه اطلاع دهید. تداخل دارویی با آزمایش تیروئید در داروهای زیر وجود دارد:

متی‌مازول، لووتیروکسین، تری‌یدوتیرونین، متوکلوپرامید، پروپرانولول، داروهای رادیولوژیک، لیتیم، دوپامین، گلوکوکورتیکوئیدها، هیدروکورتیزون، استروئیدهای آنابولیک، فاکتور رشد شبه انسولینی- I، اینترفرون- آلفا، مرفین، مخدرها، آسپرین، هپارین، ضدبارداری‌های خوراکی، فنوتیازین فروزماید، فنی توئین، تولبوتامید، ضد تشنج‌ها، باربیتورات‌ها، دی‌هیدرو اپی آندرستون، پروستاگلندین‌ها، یدیدها، یوبنزامیک اسید، فلوناریزین(در مردان)، اریتروزین، بنسرازید، آمیودارون

  • بیماری‌های قلبی، تروما، عفونت، بیماران بستری تحت درمان با داروهای اعصاب و بیماری‌های ویروسی می‌توانند باعث ایجاد نوسان در نتایج تست های تیروئیدی شوند. لذا توصیه می‌گردد پانل تست‌های تیروئید پس از بهبود بیماری یا قطع مصرف دارو، تکرار و بررسی مجدد گردد.
  • رژیم غذایی حاوی سبزیجاتی نظیر کلم، کلم بروکلی، گل کلم و هم‌چنین مصرف بادام، بادام زمینی، گردو، ذرت و سویا به‌صورت خام و در مدت زمان طولانی نتیجه‌ی آزمایش تیروئید را به طور کاذب تحت تاثیر قرار می‌دهد.
  • در مصرف کورتیکواستروئیدها با کاهش T4 تام سرم مواجه هستیم ولی فرد مبتلا به هایپوتیروئیدیسم نیست؛ هم‌چنین در زنان باردار و استفاده از قرص‌های ضد بارداری، سطح  T4 تام سرم بالاست ولی فرد هایپرتیروئیدیسم شناخته نمی‌شود.
  • وجود پروتئین‌های غیرطبیعی ترانسفر در گردش خون، نوسان در پروتئین‌های حمل کننده مثلTBG، آلبومین، پره آلبومین و سطوح بالای سرمی اسیدهای چرب باعث ایجاد نتایج کاذب T4 می‌گردد. لذا اندازه‌گیری TBG در بیمارانی که شرایط بالینی آنها با نتایج پانل تیروئید همخوانی ندارد مفید و کاربردی است.
  • افزایش دهنده‌های پروتئین پلاسما از جمله بارداری و مصرف قرص‌های ضدبارداری باعث افزایش کاذب T3 و T4 می‌گردد و برعکس کاهش TBG در بیماری‌های کبدی و نفروز باعث کاهش کاذب T4 می‌گردند؛ لذا سطح آزاد هورمون‌ها باید اندازه‌گیری شود.

 روش انجام تست‌های تیروئیدی در آزمایشگاه حسینی نسب:

تست‌های تیروئیدی در این آزمایشگاه با روش ECLIA (ایکلیا) انجام می‌شود که استانداردترین روش جهت انجام تست‌های تیروئیدی در حال حاضر در دنیا می‌باشد. در این روش الکترون‌های ماده‌ی مورد نظر توسط تحریک جریان الکتریکی به مدار انرژی بالاتر رفته و با قطع شدن جریان الکتریکی الکترون‌ها به مدار انرژی پایین‌تر برمی‌گردند که طی این برگشت، انرژی به صورت نور انتشار می‌یابد و با اندازه‌گیری مقدار نور منتشر شده، غلظت ماده تعیین می‌شود.

حساسیت، تکرارپذیری، دقت و صحت این روش قابل مقایسه با سایر روش‌های آزمایشگاهی نیست. به همین علت مورد اطمینان و تایید اکثر متخصصین مجرب و بنام کشورمان می‌باشد. 

این سیستم کاملا بسته (Close) است؛ به این معنی که کیت و مواد مصرفی منحصرا توسط سازنده دستگاه (کمپانی Roche آلمان) تولید شده و در نتیجه دخالت اپراتور در آن به حداقل می‌رسد.

این آزمایشگاه از سال 1388 سیستم مذکور را در اختیار دارد.

 
منابع:  
کتاب ها: 
  •  اصول طب داخلی هاریسون 2017(بیماری های غدد و متابولیسم)
  •  هورمون شناسی تئوری- رضا محمدی
  • بیوشیمی بالینی هنری دیویدسون (جلد دوم)
  •  راهنمای تفسیر نتایج غیرطبیعی آزمایشگاهی- جفری کلرمن
  • راهنمای کاربرد و تفسیر بالینی تست های آزمایشگاهی پزشکی - دکتر رامین خدام 
تماس با ما
سنندج، خیابان آبیدر، پایین‌تر از میدان مولوی کُرد، کوچه پرتوی، پلاک 3
تلفن تماس: 33239072 087  
08791009072   
فکس: 33239092 087
تلگرام: 09180027952 
واتس‌اپ: 09185330322 
ساعت کاری آزمایشگاه
شش ماه اول سال:
(شنبه تا چهارشنبه 6:30 الی 20:30)(پنج‌شنبه 6:30 الی 18:30)
شش ماه دوم سال:
(شنبه تا چهارشنبه 7 الی 20)(پنج‌شنبه 7 الی 18)