لوسمی، سرطان بافت‌های خون ساز بدن از جمله مغز استخوان و سیستم لنفاوی است.
انواع مختلفی از سرطان خون وجود دارد که برخی از آنها در کودکان و برخی دیگر بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود.
سرطان خون معمولاً گلبول‌های سفید خون را درگیر می‌کند. گلبول‌های سفید خون مبارزان قوی عفونت هستند این سلول‌ها به‌طور طبیعی در بدن رشد کرده و تقسیم می‌شود، زیرا بدن به آنها احتیاج دارد اما در افراد مبتلا به سرطان خون، مغز استخوان مقدار زیادی گلبول سفید غیرطبیعی تولید می‌کند که عملکرد صحیحی ندارند.
درمان سرطان خون می‌تواند پیچیده باشد که بستگی به نوع سرطان خون و سایر عوامل دارد اما استراتژی‌ها و منابعی وجود دارد که می‌تواند به موفقیت درمان کمک کند.
علائم
علائم سرطان خون بسته به نوع سرطان خون متفاوت است. علائم و نشانه‌های شایع سرطان خون عبارتند از:
- تب یا لرز
- خستگی مداوم، ضعف
- عفونت‌های مکرر یا شدید
- کاهش وزن ناگهانی
- تورم غدد لنفاوی، بزرگ شدن کبد یا طحال
- خونریزی و کبودی پوست
- خونریزی مکرر از بینی
- لکه‌های کوچک قرمز در پوست
- تعریق زیاد به خصوص در شب
- استخوان درد
مراجعه به پزشک
اگر فرد علائم و نشانه‌های مداوم و نگران کننده داشته باشد باید به پزشک مراجعه کند
علائم سرطان خون غالباً مبهم است حتی ممکن است علائم اولیه لوسمی نادیده گرفته شود زیرا ممکن است شبیه علائم آنفولانزا و سایر بیماری‌های شایع باشد به نحوی که گاهی اوقات سرطان خون در طی آزمایش خون برای برخی از بیماری‌های دیگر کشف می‌شود.
علل
علت دقیق سرطان خون هنوز مشخص نیست اما به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن نقش دارد. به طور کلی، تصور می‌شود که سرطان خون هنگامی رخ می‌دهد که برخی از سلول‌های خونی تغییراتی(جهش) در ماده ژنتیکی یا DNA خود پیدا کنند. DNA سلول حاوی دستورالعمل‌هایی است که عملکرد سلول را تعیین می‌کند. به طور معمول، DNA با سرعت تعیین شده رشد سلول را مشخص کرده و در یک زمان مشخص مرگ آن را تعیین می‌کند. در سرطان خون، جهش‌های ایجاد شده در سلول‌های خونی باعث رشد و تقسیم ادامه‌دار این سلول‌ها می‌شود و تولید سلول‌های خونی از کنترل خارج می‌شود. با گذشت زمان، سلول‌های غیر طبیعی می‌توانند سلول‌های خونی سالم را از مغز استخوان حذف کنند و منجر به کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز خون و پلاکت‌ها شوند که باعث ایجاد علائم و نشانه‌های سرطان خون می‌شود.
طبقه‌بندی لوسمی‌ها
پزشکان سرطان خون را بر اساس سرعت پیشرفت و نوع سلول‌های درگیر طبقه‌بندی می‌کنند.
1. طبقه‌بندی بر اساس سرعت پیشرفت سرطان خون:
- سرطان خون حاد: در سرطان خون حاد، سلول‌های غیرطبیعی خون، سلول‌های خونی نابالغ (بلاست) هستند که نمی‌توانند عملکردهای طبیعی خود را انجام دهند و به سرعت تکثیر می‌شوند، بنابراین بیماری به سرعت بدتر می‌شود. سرطان خون حاد به درمان تهاجمی و به موقع نیاز دارد.
- سرطان خون مزمن: انواع مختلفی از لوسمی‌های مزمن وجود دارد که برخی از آنها سلول‌های زیادی تولید کرده و برخی دیگر سلول‌های زیادی تولید نمی‌کنند. سرطان خون مزمن سلول‌های خون بالغ‌تری را درگیر می‌کند. این سلول‌های خونی با سرعت کمتری تکثیر یا جمع می‌شوند و می‌توانند برای مدتی عملکرد طبیعی داشته باشند. برخی از انواع سرطان خون مزمن در ابتدا علائم اولیه‌ای ندارند و می‌توانند تا سال‌ها مورد توجه و تشخیص قرار نگیرند.
2. طبقه بندی براساس نوع گلبول های سفید خون:
- سرطان خون لنفوسیتی: این نوع سرطان خون سلول‌های لنفاوی(لنفوسیت‌ها) را که بافت لنفاوی را تشکیل می‌دهند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. بافت لنفاوی سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهد.
- سرطان خون میلوئیدی: این نوع سرطان خون سلول‌های میلوئید را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سلول‌های میلوئیدی باعث به وجود آمدن گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید خون و سلول‌های تولید کننده پلاکت می‌شوند.
انواع سرطان خون
انواع عمده سرطان خون عبارتند از:
- سرطان خون لنفوسیتی حاد (ALL): شایع‌ترین نوع سرطان خون در کودکان است اما می‌تواند در بزرگسالان نیز رخ دهد.
- سرطان خون میلوژن حاد (AML): در کودکان و بزرگسالان رخ می‌دهد اما AML شایع‌ترین نوع سرطان خون حاد در بزرگسالان است.
- سرطان خون لنفوسیتی مزمن (CLL): شایع‌ترین سرطان خون مزمن در بزرگسالان بوده و ممکن است سال‌ها بدون نیاز به درمان باشد.
- سرطان خون میلوژن مزمن (CML): این نوع سرطان خون عمدتا بزرگسالان را درگیر می‌کند. فرد مبتلا به CML ممکن است قبل از اینکه وارد مرحله‌ای شود که سلول‌های لوسمی با سرعت بیشتری رشد می‌کنند، ماه‌ها یا سال‌ها علائم کمی داشته باشد و یا علائمی نداشته باشد.
- انواع دیگر و نادرتری از لوسمی نیز وجود دارد، از جمله لوسمی سلول مویی، سندرم‌های میلودیستپلاستیک و اختلالات میلوپرولیفراتیو
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان خون را افزایش دهند عبارتند از:
- درمان قبلی سرطان: افرادی که انواع خاصی از شیمی درمانی و پرتودرمانی را برای سرطان‌های دیگر انجام داده‌اند، خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان خون را دارند
- اختلالات ژنتیکی: به نظر می‌رسد ناهنجاری‌های ژنتیکی در بروز سرطان خون نقش دارند. برخی اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون با افزایش خطر ابتلا به سرطان خون در ارتباط است.
- قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی مانند بَنزن - که در بنزین و صنایع شیمیایی استفاده می‌شود - با افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان خون مرتبط است.
- سیگار کشیدن: کشیدن سیگار خطر ابتلا به سرطان خون میلوژن حاد را افزایش می‌دهد.
- سابقه خانوادگی سرطان خون: اگر اعضای خانواده به سرطان خون مبتلا شده باشند، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد.
- با این حال، اکثر افراد با عوامل خطر شناخته شده به سرطان خون مبتلا نمی‌شوند و بسیاری از افراد مبتلا به سرطان خون هیچ یک از این عوامل خطر را ندارند.
منبع